Köpek Aşı Takvimi | Köpekler Hangi Aşıları Olmalı?

Köpek Aşı Takvimi

Köpeklerin ev ve doğa içerisindeki yaşama uyum sağlayabilmeleri için belirli bir bağışıklığa ulaşmış olmaları önemlidir. Ancak bu bağışıklığın dışarıdan kazanılması oldukça güçtür.

Özellikle yavru köpeklerin ölümcül hastalıklardan korunması için aşılarının yaptırılması gerekir. Aşıların düzenli bir şekilde yaptırılması ile beklenen bağışıklık elde edilir ve köpeğiniz çok daha sağlıklı bir hayat yaşar.

Hangi aşının ne zaman yaptırılacağı, ne zaman tekrar edileceği ve etki süresi gibi etkenlerin takip edilmesi, köpeğinizin sizinle geçireceği bir ömre neden olur. Hastalıklara karşı korunaklı hale gelen köpeğinizde ileride hayatını kaybetmesi riski oldukça düşer.

Eğer yeni bir köpek sahiplendiyseniz aşıların yaptırılması için anında veterinere gitmeniz gerekir. Aşılar ne kadar düzenli olarak yapılırsa köpeğiniz de o kadar sağlıklı olacaktır. Veterinerinizden hangi aşıların yapıldığını öğrenerek köpek karnesi çıkarmayı unutmamalısınız.

Köpeklerde Kanlı İshal Aşısı

Köpeklerde kanlı ishal aşısı, köpekler arasında kolay yayılan ve sıklıkla görülen Parvovirus infeksiyonuna karşı korur. Bu hastalık yetişkin köpeklerde de olumsuz etki yaratırken yavru köpekler için kısa sürede ölüme neden olabilir.

Kanlı ishal hastalığı ile bulaşan virüs, yavru köpeklerin kalp kaslarına ve bağırsak epitellerine yapışarak köpeklerin yoğun bakıma alınması durumunda dahi hayatını kaybetmesine neden olur.

Dış ortamlarda 1 yıla kadar yaşayabilen bu virüs köpeğiniz herhangi bir köpekle temas etmese dahi köpeğinize bulaşabilir. Bu nedenle bu aşının yaptırılması köpek sağlığınız için son derece önemlidir.

Kanlı ishal hastalığından zamanında korunmak için yavru köpeğiniz 16 ya da 18 haftalık olduğunda ilk kanlı ishal aşısının yaptırılması gerekir. Aşı takvimi içerisinde üçüncü sırada yapılan bu aşı ile köpeğinizin virüse karşı koruması sağlanır.

Kanlı ishal aşısının yapılmasının ardından köpeğiniz 26 ve 52 haftalık olduğunda tekrar aşılarının yapılması gerekir. Bu tekrar aşılarının ardından ise yaptırılarak en erken tekrar aşısı 3 yıl sonradır.

Köpekler için uygulanan kanlı ishal aşısının etkisini 3 yıl sürdürdüğü bilinmektedir. Ancak düzenli veteriner kontrollerinde gerekli görülmesi halinde aşı tekrarı yapılabilir.

Kanlı ishal virüsü, özellikle 12 haftadan küçük köpeklere bulaştığında kurtarılamaz derecede olumsuz bir etki gösterir. Bu nedenle tercih etmeniz durumunda köpeğinize aşınızı 16. haftadan önce yaptırabilirsiniz. Ancak 4 – 6 haftadan küçük köpeğiniz için bu aşıyı yaptırmamanız gerekir.

Kanlı ishal aşısı mutlaka yaptırılmalıdır çünkü;

  • Bu hastalığa neden olan virüs normal şartlarda dışkı içerisinde 1 yıl yaşamını sürdürebilir. Bu durumda köpeğiniz aşılanmamış ya da yetersiz aşılanmış ise başka bir köpeğin dışkısından köpeğinize virüs bulaşabilir.
  • Köpekler kanlı ishal hastalığına yakalandıklarında, hasta olarak kalacakları süre ortalama 4 haftadır. Bu 4 hafta içerisinde köpeğin iyileşmesi sağlanabilir ya da köpek yaşama veda edebilir.
  • Virüs dışkı yoluyla yayıldığı için köpeğiniz 1 kere virüse yakalanır ise virüs kendini aynı ortamda en az 2 hafta aktif tutacaktır. Bu durum da köpeğinizin iyileşme olasılığını düşürür.

Köpeklerde Bronşit Aşısı

Bronşit, köpeklerde salgın yoluyla bulaşan Bordetella bronchiseptica bakterisi ile görülen hastalıktır. Bu hastalığın belirtilerinde özellikle öksürük ve üst solunum yolu enfeksiyonları görülür.

Bulaşıcı olan bu hastalık bir köpeğin diğer bir köpek ile teması sonrasında bulaşır. Bu temas beraber oyun oynamak ya da aynı kabı kullanmak olabilir. Bulaşma sonrası birkaç gün içerisinde nefes tıkanıklığı, burun akıntısı ve öksürme gibi belirtiler görülmeye başlanır.

Köpeklerde bronşit aşısı ölümcül bir yapıya sahip olmasa da kısa sürede tedavi edilmesi gerekir. Eğer bronşit fark edilemez ve tedavi gerçekleştirilmez ise kendini zatürre gibi ciddi hastalıklara çevirerek köpeğinizin hayatını tehlikeye atabilir.

Özellikle orta yaştan sonra görülebilen bu hastalığın ileride önlenebilmesi için aşılarının yaptırılması önemlidir. Köpeklerde bronşit aşısı iki türlü şekilde uygulanır;

  • Deri altına enjeksiyon: Deri altına enjeksiyon işlemi bilinen iğne ile yapılan işlemdir. Bu tarz aşılamada ilk aşının ardından 3 hafta sonra tekrar aşısının uygulanması gerekir.
  • KC nazal aşısı: KC nazal aşısında iğne yöntemiyle değil de damla yöntemi ile aşılama yapılır. Köpeğin nazal boşluğuna damlatılan özel aşı damlası ile koruma gerçekleştirilir. Bu aşı türünde tekrar aşısının yapılmasına gerek yoktur. Tek bir uygulama köpeğinizin istenen bağışıklığa ulaşması için yeterli olacaktır.

Neden bronşit aşısı yaptırmalısınız;

Köpeklerde bronşit hastalığı ölümcül bir etkiye neden olmasa da köpeğinizin sağlığını olumsuz yönde etkiler.

  • Bronşit hastalığı bir köpekten diğerine kolaylıkla bulaşabilir. Bu durumda hastalığın keşfinin yapılması önemli noktadır.
  • Günlük olarak evinizde kullandığınız parfüm, tütsü, kimyasallar, deterjanlar ve benzeri ürünler köpeğinizin bronşite sahip olması için neden olabilir.
  • Köpeğinizin duman soluması ya da solunum sistemine zarar verebilecek gazlara maruz kalması durumunda bronşit riski artar.
  • Bronşit hastalığına yakalanmış olan köpekler günlük hareketlerini yapmakta zorluk çekerler. Örneğin oyun oynamak, koşmak ya da zıplamak gibi davranışlar onlara acı verici nitelikler taşımaya başlar.
  • Eğer köpeğinizin nefes almasında büyük problemler oluşur ise köpeğiniz oksijensiz kalarak hayatını kaybedebilir ya da vücudu oksijensiz kalmaktan büyük oranda etkilenebilir. Köpeğinizin nefessizliği fark edilir ise de anında veterinerde oksijen uygulaması yapılması gerekir.
  • Bronşit hastalığı tedavi ediliyor olsa bile tedavi edilme süreci 2 ay ve daha fazladır. Bu süreçte ise köpeğin soluduğu havanın temiz olmasına özen gösterilmelidir.
  • Aşırı sıcaklar ve stres de bronşitin ortaya çıkmasına neden olabilir. Yaşadığınız il yaz aylarında sıcak olacağı için köpeğinizin sağlığını düşünerek bronşit aşısını yaptırmalısınız.

Bronşit aşısı ne zaman yaptırılmalıdır; köpeğiniz 10 haftalık olduğu zaman yapılan genel muayenenin ardından bronşit aşısının birinci dozu yaptırılmalıdır. Köpeğiniz 15 haftalık yaşa ulaştığında ise yeniden bir genel muayene ve ikinci doz bronşit aşısı yaptırılmalıdır.

Yapılan bu aşılamaların ardından köpeğiniz 1 yaşına gelinceye kadar yenileyici bir bronşit aşısı yaptırmanıza gerek yoktur. Ancak köpeğiniz 1 yaşını geçtikten sonra sağlıklı bir hayat yaşaması için yılda 1 kere bronşit aşısı yaptırmanız gerekir.

Köpekler Korona

Özellikle yavru ve genç kopekler korona virüsüne kapılma riski yaşar. Ancak köpekler arasında görülen bu korona, günümüzde bulunan covid-19 ile aynı nitelikte değildir. Bu korona türü tek ipli RNA’ya sahip bir virüstür ve insandan köpeğe ya da köpekten insana bulaşmaz.

Köpek korona virüsüne dışkının ağza bulaşması yolu ile maruz kalır. Başka bu virüse sahip köpeğin dışkısına temas eden köpeğiniz korona olma riski ile başbaşa kalacaktır.

Virüsün köpeğe bulaşmasının ardından ilk 1 ila 4 gün içerisinde etkilerini göstermeye başlar. Kötü kokulu, ishal kıvamında ve portakal renginde dışkı bilinen en bariz belirtidir.

Başta köpeğiniz için büyük problemler oluşturmasa da zamanla dehidrasyon, halsizlik, asidosiz ve benzeri durumların görülmesi muhtemeldir. Bunun yanında bağırsak tıkanması ve bağırsak tıkanmasına bağlı yan etkiler de görülebilir.

Köpeklerde korona aşısı ne zaman yaptırılmalıdır; birinci doz korona aşısı köpeğiniz 9 haftalık yaşa geldiğinde uygulanır. Köpeğiniz 1 yaşına gelene kadar ise mutlaka iki doz korona aşısı yaptırılmış olmalıdır.

İkinci doz korona aşısı ne zaman yapılır; köpeğiniz 12 haftalık yaşa ulaştığında mutlaka ikinci doz uygulaması yapılmalıdır. Tek dozda bırakılan aşı beklenen bağışıklık sistemini oluşturmaz. Bu durumda köpeğiniz virüse karşı korumasız hale gelir.

1 yaşından itibaren ise köpeğinize yıllık olarak korona aşısını uygulatmalısınız. Bu aşı köpeğinizin yetişkinlik dönemine kadar devam etmelidir. Yetişkinlik döneminde köpekler bu hastalığı çok daha kolay atlattı, kimi zaman etkilerini bile görmediği için aşı yaptırmak sizin kanaatinize kalacaktır.

Köpeklerde yapılan korona aşısının yan etkileri şu şekildedir;

  • Aşının temel niteliği güçsüz hale getirilmiş virüsün vücut içerisine girmesini sağlayarak köpeğin bağışıklık kazanmasını sağlamasıdır. Bu nedenle hastalığın belirtilerine benzer bazı yan etkilerin görülmesi muhtemeldir.
  • Korona aşısının yapılmasının ardından köpeğinizde yorgunluk ve sürekli uyku hali görülebilir. Bu yan etki oldukça normaldir. 24 saat içerisinde aşının emilmesi ile yan etki ortadan kalkar.
  • Korona virüs aşısı sonrasında karşılaşılabilecek bir diğer yan etki ise ishaldir. Hastalığın temel belirtisi olan ishal ve kötü kokulu dışkılama aşı sonrasındaki günde görülebilir.
  • Aşı enjeksiyon işleminin gerçekleştirildiği yerde, enjeksiyon sıvısı miktarı kadar bir şişlik görülebilir. Bu şişlik oldukça doğaldır ve enjeksiyon sıvısı vücut tarafından emildikçe şişlik azalır.
  • Aşıdan sonra köpeğinizin iştahsızlık yaşaması beklenen bir durumdur. Bu iştahsızlık aşı gününden sonraki sabaha kadar devam edebilir. Genellikle bu yan etki köpeğin dinlenmesi ve aşının emiliminin sağlanmasının ardından ortadan kalkar.

Köpeklerde Karma Aşısı

Köpekler, yavruluklarından yetişkinliklerine kadar birçok ölümcül hastalık virüsü ile karşı karşıya kalabilir. Ancak bu virüslerden bazıları köpekler arasında sıklıkla görülen virüslerdir. Bu nedenle köpeklerin daha sağlıklı ve uzun ömürlü olması için bu virüslere karşı aşılar düzenlenmiştir.

Köpeklerde karma aşısı, özellikle yavru köpeklerin yakalanabileceği 5 hastalığın önlenmesi için oluşturulmuştur. Bu hastalıklar şu şekildedir;

  • Parvovirüs: Köpekler arasında son derece bulaşıcı olan bu virüs, dış ortamda uzun süre yaşayabilen bir virüs türüdür. Özellikle ateş, uyuklama hali, kanlı ishal, sıvı kaybı, kusma ve hızla kilo verme gibi belirtileri vardır. Virüsün bulaşımı dışkı yolu ile olur.
  • Distemper: Köpeklerde gençlik hastalığı olarak bilinen bu hastalık köpeklerin solunum, sindirim ve sinir sistemini etkileyen son derece tehlikeli bir hastalık türüdür. Çok hızlı bir şekilde bulaşan bu hastalığın öldürme oranı da çok yüksektir. Neredeyse %100’e yakın ölüm oranı görülür. Bu hastalıkta görülebilecek ilk etkenler gözlerin sulanması, iştahsızlık, ateş ve burun akıntısıdır. Ayrıca öksürme gibi davranışlar da görülebilir.
  • Adenıvirüs tip 2: Köpeklerde sarılık olarak bilinen bu hastalık viral ve ölümcül bir yapıdadır. Virüsün bulaşma yolları dışkı, idrar, kan, nazal ekstret ve tükürük şeklindedir. Bu hastalığın ilk belirtileri ateş, iştahsızlık, depresyon ve karın bölgesinde oluşan orantısız şişliktir. Hastalığa neden olan virüs ile karaciğerde enfeksiyon oluşur ve bu enfeksiyon köpeklerin hayatını kaybetmesine neden olur.
  • Parainfluenza: Parainfluenza köpekler arasında solunum yolu ile kolaylıkla bulaşan bir virüs türüdür. Birden fazla köpeği olan ya da köpeği dışarıda başka köpekler ile vakit geçiren kişilerin köpeklerinde bu hastalığın görülme riski oldukça fazldır. 2 haftalık ve daha büyük yaşlarda görülebilen bu hastalık, 2-8 gün içerisinde kendini belli eder. Kuru öksürük, akışkan nazal akıntı ve benzeri belirtiler ile etkilerini göstermeye başlar.
  • Leptospira Canicola: İnsanda, köpekte ve bazı diğer hayvanlarda görülebilen ve insandan hayvana geçebilen bu virüs, idrar ile temas sonucunda bulaşır. Hem sizin hem de köpeğinizin sağlığını etkileyebilecek bu virüsün ayrıca deriden deriye geçme riski de bulunur. Köpekler bu hastalığa sahip olup atlattıktan sonra dahi haftalar boyunca hastalık etkenini idrar yolu ile yaymaya devam eder. Bu durum da hastalığın insana ya da diğer köpeklere bulaşma ihtimalini artıracaktır. Hastalık vücuda girdikten sonra hızla yayılır ve özellikle böbrek, göz, genital sistem, karaciğer ve benzeri organların sistemlerinde sorunlar ortaya çıkmaya başlar. Kanlı ishal ve sarılık ile özdeşmiş bu hastalık ölümcül nitelik taşır.

Karma aşı, yukarıda belirlenmiş tüm ölümcül ve ağır hastalıkların önlenmesi için kullanılan bir aşı türüdür. Özellikle yavru iken bu aşının yaptırılması ve aşı takibinin düzenli olarak yapılması, köpeğinizin ve sizin sağlığınızı büyük oranda etkileyecektir.

Karma aşı ne zaman yaptırılmalıdır; karma aşısının birinci dozu köpeğiniz 8 haftalık yaşa ulaştığında yaptırılmalıdır. Köpek 1 yaşına gelene kadar ise mutlaka 3 kez karma aşı yapılmış olmalıdır.

Karma aşısının ikinci ve üçüncü doz tekrarları 11 haftada ve 14 haftada yapılır. Bu üç aşının yapılması köpeğinizin beklenen bağışıklık sistemine ulaşmasına yardımcı olacaktır. 1 yaşından itibaren ise aşının yıllık olarak tekrar edilmesi gerekir.

Köpeklerde karma aşısı neden önemlidir;

  • Karma aşının içerisindeki koruyucu virüsler köpeğiniz için ölümcül olan birçok virüs türüne karşı etki gösterir. Köpeğinizin sağlıklı ve uzun ömürlü olması için karma aşının önemi oldukça büyüktür.
  • Karma aşının etki ettiği Leptospira Canicola köpekten insana bulaşabilen bir hastalıktır. Yani köpeğiniz bu hastalığa yakalanırsa sizin de hayatınız için tehlike oluşmuş olacaktır.
  • Karma aşının etki ettiği hastalıkların çoğunun tedavisi yoktur. Tedavisi olmayan hastalıklar ise genellikle ölüm ile sonuçlanır. Köpeğiniz daha hastalığa yakalanmadan ona bağışıklık sağlayarak hastalığa ve ölüme karşı onu koruyabilirsiniz.
  • Karma aşı ile korunan hastalıkların çoğu yavru iken görülen ve yavru olduğu dönemde çok daha ağır geçirilen hastalıklardır. Yavru köpeğinizin tam gelişmemiş sistemleri bu hastalıkları atlatmak için yeterli gücü bulamayacaktır.

Karma aşı sonrasında köpeklerde görülen yan etkiler şunlar olabilir;

  • Karma aşı oldukça ağır bir yapıya sahiptir. Bu nedenle köpeğinizde yan etkiler görülmesi beklenen bir durumdur. Köpeğinize verilen zayıflatılmış virüsler köpeğinizin kısmi olarak hastalığı hissetmesine neden olur.
  • Karma aşı sonrasında görülen en tipik belirti ishal ve yorgunluktur.
  • Ateş, kusma ve titreme gibi yan etkilerin de görülmesi oldukça normaldir. Karma aşı sonrasında köpeğin bağışıklığı ve yaşı önemlidir. Aşı olan her 5 köpekten 3’ünde yan etkilerin oluştuğu görülmüştür.

Aşı sonrasında görülen yan etkiler ne zaman doğal olarak kabul edilmez;

  • Eğer köpeğiniz ateş, titreme ve halsizlik davranışının yanında ağız köpürmesi de gösteriyor ise bu durum köpeğinizin aşıya alerjisi olduğu anlamına gelir. Oluşmuş olan aşı alerjisi veterinerde kısa bir tedavi ile kontrol altına alınabilir.
  • Köpeğinizde bu yan etkiler aşının hemen ardından ya da aynı günde oluşmaya başladı ise oldukça normaldir. Bu belirtilerin 24 ila 48 saat içerisinde ortadan kalkması beklenir.
  • Ancak köpeğinizde yan etkiler ilk 24 saatten sonra oluşmaya başladı ise altında farklı nedenler olabilir. Bu nedenle en kısa sürede veteriner ile görüşülmesi tavsiye edilir.
  • Bunun yanında köpeğinizdeki yan etkiler 48 saat sonunda azalmadı ya da tamamen ortadan kalkmadı ise mutlaka veterineriniz ile görüşmeli köpeğinize genel bir kontrol yaptırmalısınız.

Bronsit Tekrarı

Köpekler yavru iken aşılamaları 15 haftalık oluncaya kadar tamamlanmalıdır. Köpeğiniz için ne kadar erken aşılama sağlarsanız, köpeğinizin bu hastalıklara yakalanma riskini de o kadar azaltırsınız. Aşılanmamış bir köpek tüm hastalıklar ve ölüm için açık bir kapıdır.

İlk 15 haftanın içerisinde aşılar tamamlandıktan sonra yeniden tekrarlarının yaptırılması gerekmez. Eğer gereken bir tekrar durumu oluşur ise veterineriniz sizin için bir takvim oluşturacaktır. Çünkü uygulanan aşı markası, uygulama yöntemi ve benzeri nedenler ile aşı tekrarı sayısı değişiklik gösterebilir.

Yavru köpeğiniz için yaptıracağınız ilk bronşit aşısı 10 haftalık yaşta yapılır. İkinci doz ise ortalama olarak 15 haftalık yaşta yapılır ve bu iki dozun uygulaması köpeğiniz için yeterlidir.

Bronsit tekrarı ise köpeğiniz 1 yaşını geçtikten sonra her yıl düzenli olarak yaptırılmalıdır. Her yıl yapılan bu aşı, köpeğinizin korumasız kalmasını engelleyerek köpeğinize sağlıklı bir yaşam sunar.

Neden köpeklerde bronşit aşısı için tekrar yapılmalıdır;

  • Aşıların içerisinde bulunan etken madde zamanla etkisini yitirebilir. Bu durumda köpeğiniz virüs için açık bir hedef haline gelecektir.
  • Aşıların tam etkisini göstermesi için uygulaması beklenen bir doz vardır. Bu doz yıllık yapılan tekrarlar ile tamamlanır.
  • Her aşı öncesinde köpeğin genel bir muayenesi yapılır. Bu muayene köpeğinizin sağlık durumunun en güncel şekilde takip edilmesini sağlar.

Corona Tekrarı

Corona virüsü, köpeklerde görülen ve günümüzde bilinenden farklı tek yapılı bir RNA virüsüdür. Bu virüs, köpeklere özellikle genç yaşta iken bulaşabilir ve köpeğinizde ciddi sağlık problemleri oluşturabilir.

Corana aşısının ilk dozu, olası riskleri engellemek için 9 haftalık iken uygulanır. 9 haftalık yaşta olan köpeğiniz ilk dozunu olduktan sonra 12 haftalık yaşa ulaştığında aşı tekrarlanır.

1 yaşından sonra ise corona tekrarı yılda 1 kere olacak şekilde yaptırılmalıdır. Kullanılacak aşıya göre tekrar süresi değişiklik gösterebilir. Bu nedenle aşı takibi ve tekrarı için mutlaka veterineriniz ile görüşmeli ve köpek karnesi çıkararak aşıların en doğru şekilde takibini gerçekleştirmelisiniz.

Aşı tekrarında dikkat edilecek noktalar şu şekildedir;

  • Aşı için önceden uygulanmış aşı markasına dikkat edilerek mümkünse aynı markanın uygulanması sağlanmalıdır. Aşılar temelde birbirine benzerlik gösterse de farklı içeriklere ya da etkilere sahip olabilir.
  • Eğer köpeğiniz bir önceki aşılamada alerji etkileri gösterdi ise yeni yapılacak aşılamada farklı bir marka kullanılmalıdır. Köpeğiniz yeni markaya karşı da aynı alerjiyi gösterir ise veterinerinize danışarak aşı tekrarlarını bırakmalı ve diğer yöntemler için bilgi almalısınız.
  • Her aşılamada aynı marka uygulansa dahi köpeğinizin gösterebileceği yan etkiler değişiklik gösterebilir. Bu durum köpeğinizin güncel sağlığı ve yaşına bağlı olarak farklı düzeylerde görülebilir.
  • Aşı tekrarlarınızın köpeğiniz için güvenlik kalkanı oluşturduğunu unutmamalısınız. Aşı tekrarlarının kaçırılması ya da görmezden gelinmesi köpeğinizin virüslere yakalanma ihtimalini artırır.
  • Bazı durumlarda yıl içerisinde iki tekrar yapılması ya da 2 yılda bir tekrar yapılmanın uygun görülmesi olabilir. Eğer aşılama ile ilgili bir değişiklik olur ise veterineriniz size bilgi verecektir.
  • Köpekler sosyal canlılar olduğu için diğer hayvanların dışkıları ve kendileri ile vakit geçirmekten hoşlanırlar. Bulaşıcı olan tüm bu virüsler ise köpekten köpeğe kolaylıkla bulaşır.
  • Köpeğim zaten dışarıda diğer hayvanlar ile etkileşim göstermiyor diye düşünmek doğru bir davranış değildir. Köpeğinizin diğer hayvanların dışkısını koklaması, istemeden dışkının ağıza temas etmesi ve benzeri durumlarda da bulaş görülür.

Karma Tekrarı

Karma aşı, köpekler için son derece ölümcül olan virüslerin son derece başarılı bir şekilde engellenmesini sağlar. Özellikle köpekler için risk taşıyan bu hastalıkların bazıları köpekten insana bulaşabilen hastalıklardır.

Karma aşı ilk kez köpeğiniz 8 haftalık yaşa ulaştığında yapılır. İkinci aşı dozu ise 11 haftalık yaşta uygulanır. Diğer aşı türlerinin tersine bu aşı için 3 doz uygulama gerçekleştirilir. Son doz uygulama ise 14 haftalık yaşta köpeğinize uygulanacaktır.

Karma aşı içerisinde görülen hastalıklar özellikle yavru dönemde bulaşan ve bu dönemde daha büyük etkiler yaratan hastalıklardır. Bu nedenle köpeğinizin sağlığı için mutlaka en erken süreçte karma aşı yaptırılmasını sağlamalısınız.

Aşının 3 doz tamamlanması durumunda beklenen bağışıklık elde edilir. Ancak aşı uygulaması yarım bırakılır ise koruma eksik kalır ve köpeğiniz bu virüslere karşı açık hale gelir. Bu durum uygulanan aşı markası türüne göre değişiklik gösterebilir. Aşılama sırasında veterinerinizde aşılama ve aşı tekrarı için detaylı bilgiyi edinmelisiniz.

1 yaşından sonra ise karma tekrarı yılda bir kez olacak şekilde yapılmalıdır. Her aşılama yapıldığında köpeğinizin karnesine aşı ve aşı tarihi eklenmelidir. Veteriner klinikleri genellikle aşı hatırlatma sistemine sahiptir. Eğer bir veteriner kliniği ile beraber aşılama takip ediyorsanız işleminiz çok daha kolay olacaktır.

Karma aşının tekrarlanması sırasında karşılaşabileceğiniz durumlar şu şekildedir;

  • Köpeğinizde yan etkiler görülmesi muhtemeldir. Bu yan etkiler 24 ya da 48 saat içerisinde ortadan kalkar.
  • Karma aşı yoğun içeriğe sahip bir aşıdır. Bu nedenle halsizlik, iştahsızlık ve ateş gibi yan etkiler sıklıkla görülür.
  • Karma aşı sonrasında köpeğinizin hastalanması ya da ölmesi mümkün değildir. Aşı sonrası köpeğiniz hasta değil yalnızca antikorlara alışma sürecindedir.
  • Aşı yıllık olarak tekrarlandıkça köpeğinizin vereceği yan etkiler değişiklik gösterebilir. Köpeğinizin yaşı ya da sağlık durumu bu etkilerin oluşmasında öncüdür.
  • Eğer aşı sonrası köpeğiniz ciddi rahatsızlıklar ile karşılaşıyor ise ve bu rahatsızlıklar 3 günden uzun sürüyor ise köpeğinizde dolaşım problemi olabilir. En kısa zamanda bir veterinere danışmanız tavsiye edilir.

Kuduz Aşısı

Kuduz; özellikle kedi, köpek, memeli ve insanlarda görülen ölüme sebebiyet veren bir hastalık türüdür. Kuduz virüsü bulaştığı canlının merkezi sinir sistemine etki ederek tüm vücudunun etkilenmesine neden olur. Hayvandan insana bulaşabilen bu hastalığın engellenmesi için ise aşı yapılması zorunludur.

Kuduz aşısı ilk olarak ne zaman yapılır; ortalama 12 ila 14. Hafta arasında ilk uygulama gerçekleştirilir. Kuduz aşısı için tercih edilebilecek en erken tarih köpeğinizin 12 haftalık yaşa ulaştığı tarihtir. Bu aşı 3 aydan yani 12 haftadan küçük olan köpeklere uygulanamaz.

Köpeğinizin gençlik yıllarında yapılan 1 uygulamanın ardından beklenen bağışıklık tamamlanır. Bu nedenle ilk 1 yıl içerisinde yeni bir aşı uygulaması yaptırmanıza gerek kalmaz.

Köpeğinizin 1 yaşını aşmasından itibaren ise yılda 1 kere kuduz aşısının tekrarının yapılması gerekir. Ancak kullanılan aşı markanın içeriği ve köpeğin yaşı göz önünde bulundurularak bu süre 3 yılda bir olarak da düzenlenebilir. Gerekli düzenleme yapılması durumunda veterineriniz sizi bilgilendirecektir.

Kuduz aşısı köpeğinizi hastalıktan ne kadar süre korur; aşının koruma süresi ortalama 1 yıl olarak belirlenmiştir. Türkiye Cumhuriyeti tarafından alınan kararlara göre kuduz aşısının yılda 1 kere uygulanması kanunen zorunludur.

Kuduz aşısı sonrasında görülebilecek yan etkiler nelerdir;

  • Kuduz aşısının içeriği bağışıklık sisteminin uyarılmasını ve gerekli bağışıklığın elde edilmesini sağlar. Bağışıklık sisteminin uyarılması ise köpeğinizde bazı yan etkilerin meydana çıkmasına neden olabilir.
  • Kuduz aşısının yapılmasının ardından görülen en sık yan etki köpeğinizin aşılama sonrasındaki 2 – 3 günde halsizlik yaşamasıdır.
  • İştahta azalma, hafif derecede ateş ve uyku hali köpeğinizde görülebilir. Tüm bu belirtiler oldukça doğal olarak karşılanır ve en geç 3 ila 4 gün içerisinde kendiliğinden geçer.
  • Köpeğinizin dolaşım sistemi sağlığına bağlı olarak enjeksiyon işleminin yapılmış olduğu bölgede şişlik oluşabilir. Bu şişlik deri altına enjekte edilmiş olan aşı sıvısıdır ve köpeğinizin vücudu bu sıvıyı emdikçe şişlik azalır.
  • Aşı uygulanan bölgede dokunmaya karşı bir hassasiyet yaşanabilir. Bu durum enjekte için açılmış olan yolun yapmış olacağı ağrıdır. Oldukça normal bir durumdur ve birkaç gün içerisinde ortadan kaybolur.
  • Köpeğiniz aşı olduktan sonra mutlaka yan etki ile karşılaşacak diye bir olgu yoktur. Bazı köpekler aşı sonrasında hayatlarına kaldıkları yerden devam eder. Köpeklerin nasıl yoğunlukta hangi yan etkiler ile karşılaştığı kendi vücuduna göre değişiklik gösterecektir.
  • Normal olarak oluşan ve doğal kabul edilen bu yan etkiler genellikle uygulama sonrasındaki ilk 3 – 4 saatte ortaya çıkar. 3 – 4 gün sonra ise bu etkiler doğal olarak ortadan kalkar ve köpeğiniz kaldığı yerden hayatına devam eder.

Kuduz aşısının ardından hangi durumlarda dikkatli olunması gerekir;

  • Kuduz aşısının yapılmasının ardından birkaç saat içerisinde köpeğiniz öksürmeye başlayabilir. Bu öksürük istenmeyen bir durumdur. Köpeğinizin solunum sisteminde problemler olabileceğine işaret eder.
  • Köpeğinizin bayılması ve kusma / ishal görülmesi köpeğinizin alerjik reaksiyonlara ya da dolaşım sistemi problemleri olduğuna işaret edebilir.
  • Köpeğinizin yüzünde ve gözlerinde şişlik görülmesi köpeğinizin aşıya karşı alerjik olduğunu gösterebilir.

Tüm bu yan etkilerde en kısa sürede veterineriniz ile görüşmeli ve yan etkilerin ortadan kalması için tedaviye başlamalısınız.

Kuduz aşısı köpekleri %100 kuduz virüsünden korur mu; her aşı gibi kuduz aşısının da %100 koruyuculuğu olduğu iddia edilemez. Bu koruyuculuk oranı köpekten köpeğe değişiklik gösterebilir.

Örneğin köpeğinizin sağlığı, yaşı, bağışıklık sisteminin güçlülüğü, beslenmesi, gün içerisinde yeterince hareket etmesi gibi etkenler aşının çok daha fazla etki göstermesine yardımcı olur.

Ancak her ihtimale karşı aşısı olmayan ya da aşılı olup olmadığı bilinmeyen bir köpek, köpeğinizi ısırır ise veteriner kontrolüne gitmeniz tavsiye edilir. Köpeğinizin aşısı tam olsa da kuduzdan etkilenebilmesi mümkündür.

Kuduz aşısının tekrarı ise her yıl mutlaka yapılmalıdır. Bu aşı tekrarı hem sizin hem de köpeğinizin sağlığı için oldukça önemlidir.

Yavru Köpekler İçin Uygulanması Gereken Aşı Takvimi

Yavru köpek sahiplendiyseniz, köpeğinizin sağlığı için uygulamanız gereken bir aşı takvimi bulunuyor. Bu takvimde önceliklerine göre yaptırmanız gereken aşılar ve bu aşıların tekrar edilecekleri tarihler bulunur.

Uygulayabileceğiniz örnek aşı takvimi şu şekildedir;

  • 6-7 haftalık: Genel kontrol ve iç ve dış parazit aşılarının uygulanması sağlanır. İç ve dış parazit aşılarının 2 ayda bir düzenli olarak tekrarlanması gerekir.
  • 8 haftalık: Karma aşısının 1.dozu köpeğiniz 8 haftalık yaşa ulaştığında uygulanır.
  • 9 haftalık: Köpeğiniz 9 haftalık yaşa ulaştığında genel kontrol uygulanarak korona aşısının birinci dozu uygulanır.
  • 10 haftalık: Köpeğiniz 10 haftalık olduğunda bronşit aşısının birinci dozu uygulanmalıdır.
  • 11 haftalık: Köpeğinize genel bir kontrol uygulanılarak karma aşısının ikinci doz uygulaması gerçekleştirilir.
  • 12 haftalık: Corona virüs aşısının 2. Dozu bu yaşta uygulanmalıdır.
  • 13 haftalık: Köpeğinizin ilk kuduz aşısı 13.haftalık yaşa ulaştıklarında uygulanır. Kuduz aşısının en erken ve doğru uygulanabileceği yaş 13.haftalıktır.
  • 14 haftalık: Genel bir kontrol gerçekleştirilerek karma aşısının son dozu uygulanır.
  • 15 haftalık: Bronşit aşısının son dozu uygulanır. 1 yaşından önce uygulanacak son aşı da uygulanarak takvim tamamlanmış olur.

Köpeğinizin 1 yaşına ulaşmasının ardından ise yılda içerisinde; 1 kere karma aşı, 1 kere korona virüs aşısı, 1 kere bronşit aşısı ve 1 kere kuduz aşısı olması gerekir.

Bu takvime bağlı kalınması önemlidir ancak gerekli durumlarda takvimdeki tarihler 1’er hafta kaydırılabilir. Köpeğinizin sağlı için aşıları ne kadar erken yaptırılır ise o kadar iyi olacaktır. Aksi takdirde köpeğiniz yavru iken tüm hastalıklara açık olacaktır.

Köpek sahiplenme işleminizin ardından ilk olarak veteriner ziyareti gerçekleştirmeli ve ilk kontrolün yapılması ile aşılara başlanmasını sağlamalısınız.

Köpeklerde Aşı Sonrası Şişlik

Minik köpek dostunuzun aşısının yapılmasının ardından şişlik görülmesi beklenen bir durumdur. Karşılaşılan şişlik durumunun normal olarak kabul edilebilmesi için aşağıdaki durumların görülmesi beklenir;

  • Oluşan şişlik aşı miktarı kadar olmalıdır. Eğer şişlik aşının sıvısından daha büyük bir yapıya sahip ise bu anormal bir durumdur ve hemen incelenmelidir.
  • Şişlik, aşının yapıldığı günde oluşmuş olmalıdır. Aşının emilimi ile bu şişlik zamanla ortadan kaybolacaktır.
  • Aşı emilimi ortalama 2 gün içerisinde ortadan kalkmalıdır. Eğer aşının üzerinden 3 gün ve fazlası geçtiyse ve şişlik hala duruyor ise veteriner ile görüşülmesinde fayda olacaktır.

Eğer köpeğinizin aşının ardından herhangi bir şişlik oluşmadıysa herhangi bir telaşa kapılmasına gerek yoktur. Ancak şişlik aşı yapıldıktan 2 – 3 gün sonra ortaya çıktıysa bu apse olabilir ve veteriner yardımı ile giderilebilir.

Köpeğinizin aşısının ardından bu aşının emilimi beklenir. Aşı emilimi köpeğinizin dolaşım sistemi sağlığına bağlı olarak 40 ila 48 saat arasında tamamlanır. Ancak bu süre 50 saat ve üzeri haline geldi ise köpeğinizde dolaşım problemi var demektir. Veterineriniz ile görüşerek gerekli testleri yaptırmanız önerilir.

Aşı emiliminin çok daha hızlı olması ve karşılaşılabilecek travmaların azaltılabilmesi için köpeklerden aşı öncesi aşı yapılacak alanı kaşıması istenir. Bu kaşıma hareketi dışarıdan verilen bir dürtü ile gerçekleştirilir.

Köpeğin istemsiz olarak gerçekleştirdiği kaşıma hareket sonrasında alandaki dolaşım hızlanır ve yapılan aşı çok daha hızlı bir şekilde yayılır. Bu durumda köpeklerin aşılarının şişlik oluşmadan emilebilmesi mümkündür.

Aşı sonrasında apse gibi bir problemin karşılaşılması da beklenen bir durumdur. Ancak her şişliğin apse olarak değerlendirilmesi doğru bir yargı değildir. Oluşmuş olan şişliğin apse olarak incelenmesi için şişliğin aşıdan 2 ila 3 gün sonrasında ortaya çıkmış olması gerekir.

Aşı apnesinin oluşumunun temel nedenleri aşı yapılan bölgenin yeterince temiz olmaması, aşı yapmak için kullanılan iğnenin yeni ve hijyenik olmaması ve benzeri nedenler olabilir. Uzman kişiler tarafından yapılmayan aşılarda genellikle apse probleminin görülmesi oluşabilir.

Aşı sonrasında şişlik ile kendini belli eden alerjik reaksiyonda ise şişlik kısa süre içerisinde etkisini kaybeder ancak köpeğinizde ateş, titreme ve ağız köpürmesi gibi problemler görülür. Bu durumda köpeğinizin acilen veterinere götürülmesi ve alerjinin kontrol altına alınması gerekir.

Köpeğinizde aşı sonrası alerji oluşmuş ise ilk olarak farklı marka aşı denenir. Yeniden başarısız bir sonuç ile karşılaşılırsa köpeğin aşılanmaması gibi bir karar alınabilir.

Köpeklerde Karma Aşı Nereye Yapılır?

Yavru köpeklerin hayatında büyük önem taşıyan karma aşı, köpeklerin ensesinden uygulanan aşı türlerinden biridir. Bu aşının içeriğinde olan ve köpek yaşamını derinden etkileyen 5 hastalığı önleyen yapısı ensede bulunan dolaşım ile kısa sürede köpeğinizin tüm dolaşımına etki edecektir.

Karma aşının yapılmasının ardından aşı bölgesinde belirli bir süre şişlik görülmesi normaldir. Bu enjekte edilen aşı sıvısıdır ve dolaşım ile emilmesi gerçekleştirilir. Köpeğinizin vücudu tarafından aşı emilimi sağlandıkça da şişlik zamanla azalarak ortadan kalkar.

Eğer köpeğinizin şişliğinde aksi bir durum ya da enjekte edilen aşı sıvısından daha büyük bir şişlik görüyorsanız en kısa sürede veterineriniz ile görüşmelisiniz. Bazı durumlarda apse, enjeksiyon travmaları ya da benzeri durumlar ile karşılaşılması mümkündür.

Köpeklerde Karma Aşı Ne Zaman Yapılır?

Minik köpeğiniz 2 aylık olduğunda yani 63 günlük büyüklüğe ulaştığında köpeğinize karma aşı yaptırmanız gerekir. İlk defa 2. ayın bitimi ve 3. ayın başlangıcında yapılan bu aşı 1 yıl aralıklarla mutlaka tekrarlanmalıdır.

İlk aşı için işleminizi gerçekleştirdiğinizde veterineriniz ile görüşerek aşı için özel bir takvim oluşturmalısınız. Köpeğinizin aşılarını kolay bir şekilde takip edebilmek için mutlaka aşı karnesi çıkartmalı ve yapılan tüm aşıları bu karneye işletmelisiniz.

Köpekler, diğer köpekler ile vakit geçirmek ve onların izlerini koklayarak takip etmeyi sever. Sosyal olan bu canlılar dışarıda sizinle vakit geçirirken birçok köpek ile temas halinde olur. Diğer köpeklerin sahip olabileceği hastalıkların bulaşması ya da köpeğinizde oluşması gibi durumların engellenmesi için aşı takibinin önemi son derece büyüktür.

Köpeklerde Aşı Sonrası Titreme

Köpeklerde bazı aşılardan sonra ciddi oranda titreme görülebilir. İnsanlarda yapılan aşılama ile benzer mantığı olan köpek aşılamalarında da hayvanlara, ilgili hastalığa yönelik etkisini yitirmiş antikorlar iletilir. Bu da bazen köpeklerin kısa süreli olarak bu hastalığı yaşamasına neden olur.

Aşının hemen ardından görülen titremede aynı zamanda ateş, iştahsızlık, halsizlik ve kusma gibi durumlar eşlik edebilir. Köpek sahiplerini bu durum ne kadar endişelendirse de bu durum birkaç saat ya da 1 gün içerisinde ortadan kalkacaktır.

Özellikle karma aşılar gibi ağır aşılar köpeğinizin büyüklüğüne ya da sistemine bağlı olarak böyle reaksiyonlar ile karşılaşmasına neden olabilir. Köpeğinizin böyle bir durum ile karşılaşmasında ona rahat edeceği bir ortam oluşturmalı ve bol bol su içmesini sağlamalısınız.

Köpeğinizin titremesinin ciddiye alınması gereken bir durum olduğunu şu belirtiler ile anlayabilirsiniz;

  • Ağızda köpürme: Köpeğiniz titreme, ateş ve benzeri reaksiyonlarının yanında ağızda köpürme gösteriyor ise bu durum alerjiye işaret olabilir. En kısa zamanda bir veterinere gitmeniz ve alerji için tedaviye başlamanız gerekir.
  • Uzun sürelilik: 24 saatin ardından köpeğinizin hala titremesi var ise veteriner ile görüşmeniz gerekir. Bu titremenin altında farklı nedenlerden kaynaklı bir durum bulunabilir.
  • Bayılma: Köpeğinizde görülen titremenin ardından köpeğiniz bayılır ise köpeğinizin aşıya yönelik problemi var demektir. En kısa zamanda acil bir veterinere giderek köpeğinizin takibinin gerçekleştirilmesi ve oluşan komplikasyonun tedavi edilmesini sağlamalısınız.

Bunu bilmelisiniz ki aşıdan kaynaklı oluşan herhangi bir durum köpeğinizin ölmesine sebebiyet vermeyecektir. Bu aşıların temel uygulanış nedeni köpeğinizi öldürecek ölümcül virüslerin vücuda alıştırılması ve bağışıklık kazandırılmasıdır.

Bu nedenle aşı sonrası uzun süreli bir problem ile karşılaştıysanız veterineriniz ile görüşerek tedavinin yapılmasını sağlamalısınız. Aşı sonrasında herhangi bir problem oluşmaması için köpeklerin davranış, alışkanlık ve vücudunun 1 hafta takip edilmesi önerilir. Genellikle köpekler aşı sonrasında 3 – 4 gün içerisinde sorunlarını gösterir ya da oluşmuş olan komplikasyonların giderilmiş olmasını sağlar. Köpek vücudu emilim işlemini 2 – 3 günde tamamladıktan sonra köpeğinizde komplikasyon oluşmamış ise aşının işlenmesi başarılı bir şekilde tamamlanmış demektir.

Köpeklerde Karma Aşı Yan Etkileri

Karma aşı, içeriğinde 5 farklı hastalığa ilişkin antikor bulundurduğu için köpeklere uygulanan en gerekli ancak en etki gösteren aşıdır denilebilir. Bu aşının sonrasında birçok farklı yan etki ile karşılaşılması mümkündür.

Köpeğinizin karma aşı olduktan sonra karşılaşabileceği yan etkiler; titreme, kusma, halsizlik, iştahsızlık, ateş ve şişliktir. Tüm bu yan etkiler doğal olarak karşılanır ve ortlama 1 gün içerisinde geçmesi beklenir.

Tüm bunların yanında bir de köpeğinizde ağız köpürmesi görülebilir. Ağız köpürmesi aşı sonrası oluşabilecek istenmeyen bir durumdur ve genellikle alerji ile bağlantılıdır. Veteriner ile en kısa sürede görüşülmesi halinde alerji önlemi alınarak köpeğinizin eski sağlığına kavuşması sağlanır.

Köpeklerde Aşı Sonrası Ödem

Köpeğinize aşı yapılmasının ardından köpeğinizin vücudu dolaşım sistemi ile aşının yayılmasını ve emilmesini sağlar. Bu süreç, köpeğinizin dolaşım sağlığı ve hızına göre değişiklik gösterecektir. Emilim gerçekleştirilirken ise ödem oluşumunun görülmesi oldukça doğaldır.

Ancak köpeğinizde ödem oluşumunun artması istenmeyen bir durumdur. Eğer aşının ardından ilk 2-3 gün içerisinde ödem azalmak yerine artmak gibi bir davranış göstermiş ise mutlaka veterineriniz ile görüşmeniz gerekir.

Köpeklerde Karma Aşı Kaç Aylıkken Yapılır?

Köpeklerde ilk karma aşı, köpeklerin 1-1,5 aylarında iken yapılan Parvo-Distemper aşısının ardından ortalama 1 hafta sonrasında yapılır. Yapılan ilk dozun ardından 3 hafta geçtikten sonra ise karma aşının 2. dozunun yapılması gerekir. Bu aşılar köpeğinizin bağışıklık sisteminin yükselmesine büyük oranda etki eder.

Köpeklerin karma aşısının düzenli olarak takibi önemlidir. Yılda bir yenilenmemesi durumunda belirli bir süre sonra etkisini kaybederek köpeğinizin ölümcül hastalıklara yakalanması açık hale gelir.

Köpeğinizin sağlıklı bir ömür yaşaması için aşılar en temel yardımcınız ve dostunuzdur.

Köpeklerde Karma Aşı İçeriği

Köpekler için yapılan karma aşının içerisinde köpeklere ölümcül etki yaratan 5 hastalığın karma ve etkisiz antikorları bulunur. Bu hastalıklar; hepatitis, leptospirosis, gençlik hastalığı, parvovirus ve parainfluenzadır. Köpekler için ölümcül bu 5 hastalığın engellenmesi için karma aşı içerisinde bulunan bakteriler ise; Canine Adenovirus 2 (CAV), Canine Respiratory Coronavirus (CRCV), Parainfluenza Virus (PIV) ve Bordotella Bronchiseptica bakterisidir.

Köpeklerde Kuduz Aşısı Yan Etkileri

Köpeklerde kuduz aşısı yapımının sonrasında görülen yan etkiler; hafif ve orta derecede ateş, aşının yapılmasının ardındaki 2 – 3 gün içerisinde halsizlik, iştahsızlık ve minimal düzeyde ağrı ve şişlik yaşanabilir.

Oluşan bu yan etkilerin ortadan kalkması 3 ila 4 gün arasında olabilir. Ancak köpeğiniz bundan daha uzun süre etki gösteriyor ise mutlaka veterineriniz ile görüşmeniz gerekir. Bu etkiler sıklıkla görülen etkilerdir ve genellikle tehlikeli bir yöne bulunmaz.

Kuduz aşısının ardından görülen nadir yan etkiler ise şu şekildedir;

  • Öksürme: Kuduz aşısının ardından köpeğiniz öksürme davranışı gösterebilir.
  • Bayılma: Kuduz aşısının bağışıklık sistemini fazla uyarması nedeni ile bayılma ile karşılaşılabilir.
  • Kusma ve ishal: Köpeğiniz aşı sonrasında kusma ve ishal ile karşı karşıya kalabilir.
  • Gözlerde ve yüzde şişkinlik: Köpeğinizin gözlerinde ve yüzünde anormal bir şişkinlik oluşabilir. Şişkinlik köpeğinize baktığınızda doğrudan görülebilir.

Tüm bu belirtiler ciddi belirtilerdir ve köpeğiniz en az bir tanesine sahip ise mutlaka veteriner ile görüşmeniz gerekir. Veteriner denetimi ve tedavisi ile bu belirtilerin ortadan kaldırılabilmesi mümkündür.

Köpekler Kuduz Aşısı Kaç Yıl Korur?

Köpeklere uygulanan kuduz aşısı köpeğinizin 2 yıl boyunca kuduzdan korunmasına yardımcı olacaktır. 2 yılın sonunda etkisi oldukça azalan aşının 3. yılda herhangi bir etkisi kalmaz. Bu nedenle mümkün olduğunca 2 yılda bir aşı yaptırılması ve kuduz aşısının düzenli olarak takibinin yapılması gerekir. 2. yılın ardından köpeğiniz kuduz hastalığı riski ile karşı karşıya kalacaktır.

Yavru köpekler için ilk defa kuduz aşısı yaptırılacak ise köpek 12 haftalık olmadan aşılanmalıdır. Köpeğinizin bağışıklığı üzerinde büyük bir etkiye sahip olan bu aşı diğer aşılar ile birleşince tam koruma sağlar.

Yorum (Yok)

Leave a Reply