Köpeklerde sara hastalığı bazı köpeklerin doğuştan sahip olduğu nörolojik bir durumdur. Bilindiği gibi sara hastalığı geçiren insanlarda nöbetler şeklinde gerçekleşmektedir. Köpeklerde de bu durum farklı değildir. Nöbetler birkaç nedenden dolayı meydana gelebilmektedir;
- Zehirlenme
- Kimyasal toksinler
- Mantar enfeksiyonları
- Böbrek hastalığı
- Karaciğer hastalığı
- Beyin bozuklukları
- Tümörler veya iltihaplanma (“semptomatik” epilepsi olarak adlandırılır)
gibi hastalıklardan dolayı da ortaya çıkabilmektedir. Köpeklerde sara hastalığı altta yatan bir neden tespit edilemediğinde, birincil veya idiyopatik epilepsi varsayılan tanı olarak konulmaktadır. Çoğu durumda bunun altta yatan bir genetik yatkınlıkla ilgili olduğunu varsayılmaktadır, ancak epilepsi gelişiminde birden fazla gen ve çevresel faktör rol oynamaktadır. Köpeklerde sara hastalığı ile ilgili araştırmalar genellikle nöbet yönetiminin klinik yönlerine odaklanmaktadır. Bu hastalığa yakalanan köpek sahiplerinin yaşadıklarına çok daha az dikkat edilmektedir. Hangi şekilde, nerede ve ne zaman geleceği belli olmayan bu sara nöbetleri hem sahibini hem de köpeği korkutabilmektedir.
Köpeklerde sara hastalığı nöbetleri, hasta köpeklerde bilinç dışı hareketler, kasılmalar, davranış bozuklukları, bilinç kaybı gibi semptomlar yaratmaktadır.
Ayrıca iki tür sara (epilepsi) hastalığı vardır. Bunlar;
- Primer veya İdiyopatik epilepsi (sebebi olmayan): İdiyopatik epilepsi genellikle tekrarlayan nöbetler için altta yatan bir neden bulunamayan genç ila orta yaştaki (6 ay ila 6 yaş arası) köpekleri etkilemektedir. İdiyopatik epilepsinin genellikle genetik ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonuna bağlı olduğu varsayılmaktadır. Bazı ırklar diğerlerine göre epilepsiye daha yatkın olabilmektedir ve epilepsi köpeğin bazı aile fertlerinde de görülebileceği için soyağacı çalışmalarıyla bazı türlerde epilepsi türlerinin kalıtsal bir temelden kaynaklandığını ortaya koymuştur.
- Semptomatik Epilepsi: Nöbet geçiren bazı köpeklerde ise beyinde altta yatan bir nedenden dolayı nöbetler görülebilmektedir. Bunun yanı sıra kanama, iltihaplanma, enfeksiyon, travma, gelişimsel sorunlar, beyin tümörleri ve dejeneratif beyin hastalıkları dahil olmak üzere kan ilgili sorunlar da dahildir. Bu yapısal nedenlere ek olarak, beynin metabolik bozuklukları, yapısında değişikliğe ve beyinsel bozukluklara neden olabilmektedir. Örneğin semptomatik epilepsi, beynin iltihabi bir hastalığından, kafa içi tümörün büyümesinden veya kafa travmasından sonra ortaya çıkabilir. Ayrıca hiç oluşmamış organların veya felç gibi vasküler bir olayın sonucu olabilir. Semptomatik epilepsilerde görülen beyin anormallikleri bazen bir MR kullanılarak veya beyin omurilik sıvısının analizi ile tespit edilebilir. Bir köpek, nöbetler arasında beyinsel anormallikler sergiliyorsa veya köpek, idiyopatik epilepsi için tipik başlangıç yaş aralığının dışındaysa, semptomatik epilepsi testi yapılabilir.
Köpeklerde Sara Hastalığının Belirtileri
Köpeklerde sara hastalığının belirtileri üç evrede meydana gelmektedir:
- Birinci evre: Atakların veya nöbetlerin öncesinde gerçekleşen durumdur. Köpek korkar, saklanır, inler ve huzursuzlaşır.
- İkinci evre: Krizin başlangıcı ve bitmesinin sürdüğü bir veya iki dakikalık olan evredir(bazen uzun sürebilmektedir). Köpek genellikle bilinç kaybı yaşar, kasları kasılır ve istemsiz hareketler yapmaya başlar. Salya salgılanması, idrar ve dışkı kaçırma gibi de belirtileri olabilmektedir.
- Üçüncü evre: Geçirilen nöbet sonrası olan evredir. Genellikle körlük ve halsizlik gibi belirtilerle sonuçlanabilir.
Evcil hayvanınız yukarıda belirtilen işaretlerin herhangi bir varyasyonunu sergilediğinde, evcil hayvanınızın nöbet sırasında ağrı hissetmediğinden ve büyük ölçüde bunların meydana geldiğinin farkında olmadığından emin olabilirsiniz. Bununla birlikte, bir süre boyunca bilinçlerini yitirmiş ve kafası karışmış hissedebilirler. Onlara güvende hissettirmek, sevgi vermek ve nöbetin ardından uyum sağlama fırsatı vermek önemlidir.
Veteriner hekime giden köpeğin Fizik muayenesinden sonra köpeğin sahibinden nöbetlerin başladığı yaş, nöbet sayısı, önceki tedaviye yanıt ve hastanın nörolojik durumunu içeren eksiksiz hasta öyküsünün ardından bir tanı planı oluşturulması gerekmektedir. İdiyopatik epilepsiden muzdarip olduğundan şüphelenilen hastalar için genellikle kan analizi, idrar tahlili yapılmaktadır. Kesin tanı belirlendikten sonra, doktor hastayı tedavi etmek için bir plan oluşturacaktır.
Köpeklerde Sara Hastalığının Tedavisi
Köpeklerde sara hastalığının tedavisi ise çoğu epileptik hayvanın mükemmel bir yaşam kalitesine sahip olmasıyla mümkündür. Ancak epilepsi, tedavi edilmesi gereken kronik ve bazen de ilerleyici bir hastalıktır. Nadiren de olsa bir köpeğin tek bir nöbet geçirdiği ve tekrar nöbet geçirmediği gözlemlenmiştir. Birden fazla nöbet geçiren bir hayvanın gelecekte daha sık veya şiddetli nöbet geçirmesi beklenebilir. Epilepsi sırasında erken tedavinin daha iyi bir uzun vadeli sonuç sağlayabileceğini gösteren kanıtlar vardır.
Köpeklerde epilepsinin tedavisi olmadığından, anti-epileptik ilaçlarla (AED) tedavi, kötücül yan etkilere neden olmadan köpeğinizin nöbetlerinin şiddetini ve sıklığını azaltmaya odaklanacaktır. Bu yaklaşımın köpeklerin yaklaşık %15-30’unda başarılı olduğu gözlemlenmiştir.
Kapsamlı bir muayene, test ve teşhisin ardından, veterineriniz veya veteriner nöroloğunuz, köpeğinizin yaşadığı nöbet tipine ve köpeğinizin genel sağlığına, boyutuna ve yaşına göre köpeğiniz için en iyi ilacı yazacaktır.
AED alan köpeklerde yan etkiler görülebilir ancak bunlar genellikle birkaç hafta içinde düzelir. Anti-epileptik ilaçların olası yan etkileri arasında uyku hali, iştah artışı ve susuzluk, salya akması, kusma, ishal, halsizlik, kilo alımı, huzursuzluk ve diğer davranış değişiklikleri sayılabilmektedir.
İlk ilaç evcil hayvanınızın epilepsisini kontrol etmede başarısız olursa, diğer ilaçlar da denenebilir. Evcil hayvanınız nöbetleri kontrol altına almak için ilaç alıyorsa, ilaçları her gün aynı saatte vermek önemlidir, onlara veterineriniz tarafından reçete edilen doğru dozu verdiğinizden emin olun ve önce veterinerinize danışmadan ilacı asla kesmeyin.
Tedaviye rağmen, epileptik köpeklerin hala aralıklı nöbet geçirme olasılığı vardır. Tedavi ile hastalıkta bir azalma meydana gelebilir, ancak hastaların çoğunda nöbetlerin şiddeti de azaltılmalıdır. Bunun için de epilepsili köpeklerin %25-33’ü nöbetlerini kontrol altına almak için birden fazla ilaca ihtiyaç duymaktadırlar.
Köpeğinizin nöbetlerinin altında yatan bir nedeni tespit etmek, tedavi sürecindeki ilk adımdır. Nöbetlerin bariz nedeni tespit edilirse, evcil hayvanınıza yapısal epilepsi teşhisi konulabilir. İdiyopatik epilepsi köpeklerde çok yaygındır ve köpeğin nöbetlerinin belirgin bir nedeni olmadığını gösterir. Bir köpeğin, zehirlenme gibi geçici bir soruna yanıt olarak geçirdiği bir nöbet olan reaktif bir nöbet teşhisi de konabilir. Altta yatan sorun ortadan kalktığında reaktif nöbetler de duracaktır.
Ayrıca köpeğin sigara dumanı, egzoz gibi zehirli dumanlardan uzak durması, özel bir diyet uygulanması ve günlük olarak egzersiz yaptırılması da tedavisine katkı sağlayacaktır. Köpeklerin stresten de uzak kalması oldukça önemlidir. Vitamin takviyesi ise köpek için iyi olabilecek bir tedavi olarak da düşünülebilir. B1, B5, B6 ve C vitaminleri de veteriner hekimce reçete edilebilir.
Araştırmalar, diyetin köpeklerde epilepsiyi kontrol etmede önemli bir rol oynayabileceğini göstermiştir. Ancak köpeğiniz epilepsi tedavisi görüyorsa, önce veterinerinize danışıp, daha sonra yediklerini değiştirmek gerekmektedir. Köpeğinizin yediği yemeklerdeki değişiklikler, epilepsiyi önleyici ilaçların iyi yönde ne kadar etki yaratacağını etkileyebilmektedir. Bu durum rastgele bir şekilde sofradan beslenmeyi veya köpeğinize ödül maması vermeyi de içermektedir. Epilepsi kontrolü söz konusu olduğunda, köpeğinizin diyetindeki tutarlılık çoğu zaman işe yaramaktadır.
Köpeklerdeki Sara Hastalığı Nasıl Geçer?
Köpeklerdeki sara hastalığını nasıl geçtiği sorusu ise sara maalesef hayvanın doğuştan sahip olduğu ve bu nedenle tedavi edilemeyen nörolojik bir durumdur. Köpeklerde epilepsi tedavisi, nöbetleri ‘kontrol etmeyi’ amaçlamaktadır. Anti-epileptik ilaçlar bazı şanslı hayvanları nöbet geçirmeyecek hale getirecek olsa da, başarılı tedavi genellikle kabul edilebilir yan etkilerle nöbetlerin sıklığını ve şiddetini azaltmak anlamına gelmektedir. Bu nedenle hayvanın tedavi görmesine rağmen nöbet geçirmeye devam edeceğini anlamak önemlidir. Ne yazık ki, yeterli tedaviye rağmen hayvanların üçte birine kadarında nöbet kontrolü elde edilmeyebilmektedir.
Sara hastalığı olan bir köpeğin nöbet geçirme sıklığı, köpekler arasında ve bir köpeğin ömrü boyunca büyük ölçüde değişebilmektedir. Köpeğinizin ne sıklıkta nöbet geçirdiğini kaydetmek, tedavisinin ne kadar iyi devam ettiğini izlemek için önemlidir ve böylece veterineriniz eğer gerekirse tedavilerini değiştirebilmektedir. Bazı köpekler zaman içinde zaman aralıkları birbirine çok yakın nöbetler (örneğin günde birden fazla), çok uzun nöbetler veya hemen daha fazla nöbete yol açan ve normale dönmeyen nöbetler yaşamaktadırlar.
Birçok endişeli evcil hayvan sahibi, köpeklerini evde yalnız bırakıp bırakamayacaklarını merak etmektedir. Gerçek şu ki, hayvanları en çok seven bir hayvan severin bile bir noktada dışarı çıkması gerekecektir. Köpeğiniz nöbet geçiriyorsa, evden çıkarken yapılacak en iyi şey, evcil hayvanınızın güvenli ve rahat bir yerde olduğundan emin olmaktır, böylece siz dışarıdayken bir nöbet geçirirse, köpeğiniz mümkün olduğunca güvende olacaktır.
Köpeklerde Sara Hastalığı Öldürür Mü?
Köpeklerde sara hastalığının öldürüp öldürmediği tam olarak kesinleşmeyen bir kanı olup, ölümcül bir durum da gözlenmemiştir. Ancak geçirilen nöbetlerin sebep olacağı kaza tarzında ölümler olabilmektedir. İlaçla nöbetlerin sıklığı azaltılabileceğinden köpeğin geçireceği nöbetler de azaltılabilmektedir. Ayrıca bilinmeyen sebeplerden geçirilebilen sara krizleri olduğu gibi, beyin ve beyindeki sinir kaynaklı sara krizlerinde beynin sinir uçlarını etkileyen ve baskılayan ölümcül tümörler de görülebilmektedir. Bunun için öncelikle nöbetlerin sıklığı ve ne türde nöbetler olduğu gözlemlenmelidir. Gün içinde ikiden fazla nöbet geçiren köpekler mutlaka bir veterinere götürülmelidir. Geçirilen nöbetler ölümlerine sebep olmasa da hayat kalitesini oldukça düşürebilir. Bu yüzden köpeğin yiyecekleri ve stres düzeyini ayarlamak da sahiplerine düşmektedir. Bir nöbet günlüğü tutmak iyi bir fikir olabilmektedir. Veterinere de bu günlük gösterildiğinde tedavi sürecinde pozitif bir etki yaratmaktadır. Çoğu nöbet sadece bir ila iki dakika sürer, ancak nöbetlerin uzunluğundan emin olmak için nöbetleri zamanlarını yazmak da iyi bir fikirdir. Nöbeti dikkatle gözlemlemek çok faydalıdır. Özellikle, ilk belirtiler nelerdi? Önce vücudun bir tarafı mı etkilendi? Evcil hayvanınız ne tür hareketler sergiledi? Bu tip soruların cevapları tedavi sürecinde iyi etkiler doğurmaktadır.
Köpeklerde Sara Hastalığı Hangi Irklarda Görülür?
Hem insanlarda hem de farelerde çok sayıda genetik mutasyon epilepsi ile ilişkilendirilmiştir. İnsanlarda epilepsinin kalıtımı genellikle karmaşıktır, yani bir veya daha fazla genin birbiriyle ve potansiyel olarak çevresel faktörlerle etkileşimini içerir ancak bu muhtemelen köpeklerde görülen epilepsi için de geçerlidir. Bununla birlikte, belirli köpek ırkları içindeki akrabalık, özellikle nöbet geliştirme riski yüksek olan belirli hayvanların tanımlanmasına olanak sağlamıştır. En az 26 köpek ırkı, en azından kalıtsal epilepsilere dair bazı kanıtlar göstermiştir.
Köpeklerde sara hastalığı hangi ırklarda görülür sorusunun cevabı ise; Avustralya Çoban köpekleri, Belçikalı Tervuren ve Alman Çoban köpekleri, Beagles, Bernese Dağ Köpekleri, Border Collies, Border Teriyerleri, Cavalier King Charles Spaniels, Dachshunds, İngiliz Springer Spaniels, Fin Spitz, Golden ve Labrador Retriever, İrlanda Kurt Köpekleri, Lagotto Romagnolos, Petit Basset Griffon Vendeens, Shetland Çoban Köpekleri, Standart Kanişler ve Vizslas gibi köpeklerde kalıtsal olarak ortaya çıkabilir. Ancak, herhangi bir cins ve karışık cinslerde de ortaya çıkabilme durumları olabilmektedir.
Yorum (Yok)