Zatürre, felç ve ölümle sonuçlanan hastalık olan ELS gençlik hastalığı olarak tanımlanır, köpeklerde els hastalığı belirtileri oldukça ciddidir. Genel olarak gençlik hastalığı olarak adlandırılan ELS hastalığı her cins ve her yaş köpekle yaşanır, yavru ve yetişkin köpeklerde daha sık görülür.
Hastalık başladığı andan itibaren birçok farklı belirti yaşanmasına neden olur, enfekte köpeklerden diğer köpeklere bulaşılabilen hastalık aşı ile önlenebilir. Hastalığın belirtileri gözlemlemeye başladığı andan itibaren köpeğin gençlik hastalığına yakalandığını anlamak söz konusudur.
Bu durum karşısında zaman kaybetmeden en kısa süre içerisinde veteriner desteği almak ve tedaviye başlamak erken dönemde iyileşme görülmesine katkı sağlar. Viral bir hastalık olan ELS, bir köpeğin başka köpeklerden kolaylıkla alabileceği bir hastalıktır.
Ortak mama kapları ve su kaplarının yanı sıra aynı zamanda dışkı, idrar ya da direkt temastan bulaşır. Ayrıca kan ve salya gibi vücut sıvıları ile kolaylıkla buluşulan bir hastalık olmasından dolayı korunmak için gerekli önlemlerin alınması ve düzenli aşılarının yapılması önem kazanır.
Hastalık hayvanlarda sorunum, sindirim ve sinir sistemini etkiler, oldukça hızlı bulaşır ve genellikle ölümle sonuçlanır. İnsanlarda kızamık ve kabakulak gibi hastalıklara sebep olan virüs ailesinden tek sarmallı RNA virüsü köpeklerde gençlik hastalığına neden olur.
ELS hastalığında yaşanan süre şiddet köpeğin yaşına, bağışıklık sistemini, genel sağlık durumuna aynı zamanda virüsün varyasyonuna göre farklılık gösterir.
Köpeklerde Els Hastalığı Belirtileri
Evcil köpekler arasında yapılan araştırmalara göre köpeklerde els hastalığı belirtileri genellikle sonbahar ve kış aylarında daha sık görülür.
Semptomlar hastalığın ilerleyişine göre değişir virüs vücutta farklı bölümlere ilerlemeden önce ilk olarak solunum yollarındaki lenfatik doku içerisinde çoğalır. Sonuç olarak semptomlar aşamalı olarak ilerler. Belirtiler arasında en yaygın şekilde ortaya çıkan;
- Gözlerde sulanma ve irine benzeyen akıntı.
- 3 ile 6 gün arasında süren ateşlenme.
- Ateşin yanı sıra burun akıntısı ve anoreksiya.
- Öksürme, beyin ve omurilik iltihabı.
- Patiler ve burunda hiperketaroz hastalığı.
- Bağışıklık sistemini etkileyen ikincil bakteriyel enfeksiyon.
- Solunum hızında değişme.
- Nefes almakta zorlanma.
- İshal ve sık nöbetler.
- Kısmi ya da tam felç.
- Başı eğik tutamamak.
- Tekrarlayan göz hareketleri.
- Kas seyirmesi.
- Çiğneme ve tükürme hareketlerinde artıştır.
ELS hastalığının birçok farklı belirtisi vardır ancak yüksek ateş ile birlikte ishal ve sindirim sorunlarının oluşması ve kusma görülme olasılığı her zaman yüksektir. Bunun yanı sıra hayvanda halsizlik, sürekli uyuklama hali, yorgunluk ve iştahsızlık gibi durumlar gözlemlenir.
Ateş ve kusmaya bağlı yaşanan iştah kaybı gelişir, köpek içinde bulunduğu hastalıktan dolayı çeşitli solunum sorunları yaşar ve nefes darlığı ile birlikte öksürük ve hapşırma gibi belirtiler daha sık yaşanır. Köpek gençlik hastalığına bağlı olarak ciltte ve tüylerde çeşitli sorunlar meydana gelir.
Deride kabuklanma ve şişlik en sık görülen belirtiler arasındadır bunun yanı sıra tüylerde normalden farklı dökülmeler yaşanır. Tüm bu belirtilere ek olarak gözle görülen farklılıklar ortaya çıkar bunlar arasında en yaygın olan gözlerde akıntı ve çapaklanma ile birlikte kızarıklıktır.
Hastalık sürecinde depresyona giren ve ondan dolayı tüy dökülmesinde artış yaşayan köpekler saldırgan hareketler içerisine girebilir. Sürekli havlama ve ısırma davranışı gözlemlenir ya da daha çekingen ve utangaç bir hale bürünür çoğu zaman sahibinden bile saklanır.
Yaşanan davranış bozuklukları gençlik hastalığının belirtisi olarak anlaşılmalı ve hemen veteriner hekim kontrolüne götürülmelidir.
Köpeklerde Els Hastalığı Tedavisi
Klinik belirtilere bağlı olarak ortaya çıkan şüphe sonucunda gerçekleştirilen testler ile köpeklerde els hastalığı belirtileri teşhis için yeterlidir. Gençlik hastalığı tedavisi olmayan bir hastalıktır destekleyici tedavi ile birlikte özel bakım uygulanabilir.
İkincil enfeksiyon gelişiminin önüne geçilir, nörolojik semptomlar tedavi edilmeye çalışılır, ishal ve kusma gibi sorunlara bağlı olan dehidrasyon engellenmeye çalışılır. Köpeklerde els hastalığı belirtileri tedavisi sonrasında hayatta kalma oranı ve enfeksiyonun süresi hayvanın bağışıklık sisteminin güçlü olması ile virüsün tuşuna bağlı olarak farklılık gösterir.
Hayvanların bağışıklık sistemini güçlendirecek vitamin ve ek besinler tedavi sürecinde takviye olarak kullanılır. Çoğu zaman 10 gün içerisinde köpek iyileşirken çoğu zaman köpeklerde aylar sonra bile nörolojik semptomlara rastlamak söz konusudur.
Hastalıktan korunmanın en iyi yolu aşılamadır, yavrular 21 gün arayla iki doz aşılanmalıdır ancak aşı sadece yüzde 60 ila 70 oranında koruma sağlar. Hastalığın engellenmesi için yılda tek doz olarak sağlıklı hayvana uygulanması gerekir, hayvanların hasta olduğunu anlamak için yapılan özel kan testleri sonucunda teşhis konur.
Özellikle yavru köpekler aşılamaları bitmeden dış ortama asla çıkartılmamalı ya da başka bir köpekle temas ettirilmemelidir. Köpek gençlik hastalığını direk olarak tedavi eden bir ilaç ya da aşı yoktur bu yüzden en iyi tedavi yöntemi görülen belirtileri ortadan kaldırmak için gerekli müdahaleyi yapmaktır.
Ayrıca beyaz kan hücrelerinde oluşması mümkün olan yeni enfeksiyonları önlemeye çalışılmalıdır. Ölümcül olan köpek gençlik hastalığı sonrasında hayvanın tamamen iyileşmesi destekleyici tedaviler ile mümkündür.
Erken dönemde teşhis edilmesi halinde agresif tedaviler ile hızlı ve konforlu şekilde hayvanın bağışıklık sistemi güçlendirilir ve hastalık iyileşir. Ancak tam iyileşmenin sağlanma ihtimali olduğu gibi nörolojik semptomların devam etme olasılığı da her zaman bulunur. Nörolojik semptomlar arasında öne çıkan;
- Çene spazmı.
- Kas seyirmesi.
- Sinir hastaları.
- Nöbetler.
- Beyin hasarıdır.
Yavru köpekler gençlik hastalığı başta olmak üzere tüm viral enfeksiyonlara karşı duyarlıdır. Bundan dolayı yavruluk dönemindeki tüm enfeksiyonlar ile birlikte yaşanan gençlik hastalığı da ciddiye alınmalıdır. Yavru köpeklerde genellikle ölümle sonuçlanan gençlik hastalığına karşı her zaman dikkatle davranılmalı ve gerekli olan tüm önlemler alınmalıdır.
Köpeklerde Els Hastalığı Nasıl Geçer?
Köpeklerde gençlik hastalığını önlemenin en doğru ve en kolay yolu aşılamanın yapılmasıdır çünkü aşının sağladığı bağışıklık 3 yıla kadar hatta daha uzun sürebilir. Köpeklerde Els hastalığı nasıl geçer sorusunun net cevabı özellikle yavru köpeklerde kesinlikle aşıdır.
Aşı 6. haftadan itibaren 16. haftaya kadar gerekli dozlar halinde yapılmalıdır, tekrarlanma sıklığı veteriner hekimin vereceği karara göre değişir. Köpekleri ELS hastalığından koruyabilmek için uygulanması gerekenler şunlardır;
- Köpeklerin ELS hastalığına karşı düzenli olarak aşılanması gerekir.
- Yavruluk döneminden itibaren hiç aşısı yapılmamış olan hayvan bekletilmeden veteriner hekime götürülmelidir.
- Aşılama zamanı ile ilgili yapılacak en küçük bir değişim bile takip edilmelidir.
- Köpeklerin sosyalleşme sürecinde enfekte olma ihtimaline karşı diğer hayvanlardan uzak tutulması önem kazanır.
- Sokak gezilerinde sokak hayvanlarının mama ve su kapları ile temas etmelerine izin verilmemelidir.
Hastalığa enfekte olan hayvanlarda virüs saçma süresinin uzunluğundan dolayı birkaç ay diğer hayvanlardan uzak tutulmalıdır, dezenfektanlar, rutin temizlik ve günışığı virüsün yok edilmesine yardımcı olur.
Oda sıcaklığında 20 ila 25 derece arasında ve birkaç saat hayatta kalabilen virüs donma noktasının üzerindeki sıcaklıklarda ya da gölgeli ortamlarda birkaç hafta yaşayabilir. Yapılan araştırmalara göre soğuk havaların yanı sıra virüs, serum ve doku kalıntılarında çok daha uzun süre hayatta kalır.
O yüzden birçok bölgede kapsamlı olarak bir aşılama programı uygulanmış olmasına rağmen köpeklerin en önemli hastalıklarından biri olarak görülmeye devam eder. Spesifik bir tedavisi olmadığından dolayı sadece semptomatik ve destekleyici tedavi uygulanır, tedavi sürecinde beslenme ile birlikte bakım koşulları önemi kazanır.
Köpeğin bağışıklık durumuna göre ölüm oranı farklıdır pnömoni ve ensefalit gibi komplikasyonların yaygın olduğu yerlerde ölüm oranı yavru köpeklerde daha fazla görülür. Yaşlı köpeklerde ensefalomiyelit ile vestibüler hastalık oluşur, merkezi sinir sistemi hastalıklarının yüzde 15’i gençlik hastalığının bir sonucudur.
Köpeklerde Els Hastalığı Öldürür Mü?
Köpekleri ciddi anlamda etkileyen solunum, sinir ve sindirim sistemini olumsuz şekilde dejenere eden virüs kaynaklı ELS hastalığı hayvanın metabolizmasını yüksek derecede bozuyor.
Yavru veya yetişkin köpeklerde kötü bir öksürük ve ishal ile birlikte görülen viral hastalık zatürre ve felce neden oluyor. Köpeklerde els hastalığı öldürür mü? sorusunun cevabı köpeğin genel yapısı ve bağışıklık sistemi ile alakalıdır, bazı durumlarda köpeklerde ölümcül zatürreye neden olabilir.
Hastalığı teşhis edebilmek ve tanısını koymak çoğu zaman zordur, en belirgin olarak tanı koymada takip edilen yüksek ateş, ishal ve sindirim sorunlarıdır. Yaşanan iştah kaybı, sinir problemleri, depresyon, kusma, uyuklama, öksürme ve hapşırma hastalığa tanı koymak için takip edilen genel belirtilerdir.
Ölümcül hastalığa karşı aşılatarak hayvanların korunmasını gerçekleştirmek söz konusudur, birçok durumda yavru köpeklerin aşılama programı 6 ile 8 haftalıkken başlar. ELS aşısı zorunlu bir aşı olduğumdan dolayı yavru köpeğin veteriner tarafından belirlenen aşı planı kapsamında aşılanması gerekir.
Sürekli koruma sağlayabilmek için yılda bir kez tekrarlanması önem kazanır ancak en uygun aşı programını seçmek tamamen veteriner hekim tarafından belirlenmelidir.
Köpeklerde Els Hastalığı Hangi Irklarda Görülür?
Tedavisi oldukça zor olan ve yüksek oranda ölümcül sonuca varan ELS hastalığına neden olan RNA virüsü canine distemperdir. Virüs, morbilivirüs genusuna ve paramyxoviridae ailesine aittir.
Köpeklerde ELS hastalığı hangi ırklarda görülür? hastalık evcil köpeklerin yanı sıra aynı zamanda doğada bulunan vahşi köpekler, tilki, kurt, çakal, rakun, panda ve kokarca gibi vahşi hayvanlar da yakalanabilir. Özellikle 3 ile 6 ay arasındaki genç yavrular hastalığa karşı duyarlıdır ölüm oranı yetişkinlerde yavrulara göre düşüktür.
Genellikle başka hastalık etkenlerine karşı açık konuma gelen hayvanlar için hastalığın teşhisi çok daha karmaşıktır. Teşhis konulabilmesi için floresan antikor ve Qick testler yapılır ancak hastalık her evrede yapılan testlere pozitif sonuçlar vermez bundan dolayı klinik semptomlar teşhis için veteriner hekime yardımcıdır.
Semptomlar görülmeye başlandığı andan itibaren hastalık 5 gün içerisinde bulaşıcı hale gelir. İyileşme sürecinin ardından hastalığın yayılması veya bulaştırması 4 ay süresince devam eder.
Hastalıkta kabul edilmiş net bir başarı sağlayan herhangi bir tedavi yöntemi yoktur sadece immün sistemi destekleyen ilaçlar ile hayvanın vücudunun savunması kuvvetlendirilir. Uygulanan aşı 5 aydan daha büyük köpeklerde 5 gün içerisinde koruma sağlamaya başlar.
Anne aracılığı ile geçen yavru köpeklerde aşıya karşı yeterli cevap oluşmayabilir. Anneden geçen antikorlar yavrunun kendi immun yanıtının oluşmasından önce virüsleri nötralize ettiğinden dolayı belli aralıklarla aşılar tekrarlanmalı ve bir kaç doz uygulanmalıdır.
Çoğu zaman 2 kez karma aşısı yapılsa da yavru köpeklerin gençlik hastalığına yakalanma riski vardır. Ama unutulmaması gereken hastalıkla ilgili en etkili yöntem aşılmalıdır ve köpeklerin birçoğu aşılamaya yeterli olan immun cevabı verir.
Aşılama sürecinde virüse maruz kalan köpekler hastalığa yakalanır ancak hastalık çok daha hafif belirtiler şeklinde seyreder.
Yorum (Yok)